بازرسی کالای تجاری، فرهنگی که کم‌رنگ شده است
مهندس سارا پرتو
مدیرفنی بخش بازرسی کالاهای کشاورزی و غلات
شرکت بازرسی کالای تجاری IGI
تجارت کالا امروزه یک صنعت پرفایده و پر درآمد برای کشورهاست و اندازه‌گیری میزان کالا و نظارت بر کیفیت هربسته، یک نیاز بازرگانی اساسی در این کسب‌ وکار محسوب می‌شود.
بازرسی محصول، مشتمل بر بررسی، طراحی، خدمات، فرآیند کار و محصول و ارزیابی انطباق آنها با الزامات معین یا روش‌های اجرایی و دستورالعمل فنی بر پایه اظهار نظر تخصصی به‌منظور حصول اطمینان از سلامت و کیفیت محصول تولیدی است. به عبارت دیگر بازرسی یعنی “تصدیق یک ادعا با واقعیت های موجود”.
بازرسی کالا، بخشی مهم در بازرگانی خارجی
به موجب قانون، تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی (رسمی) و نظارت بر اجرای آنها برعهده “سازمان ملی استاندارد ایران” است. این سازمان می‌تواند برای اطمینان بخشیدن به استفاده‌کنندگان از خدمات سازمان‌ها و موسسه‌های فعال در زمینه مشاوره، آموزش، بازرسی، ممیزی و صدور گواهی سیستم‌های مدیریت کیفیت و مدیریت زیست محیطی ــ آن سازمان‌ها و موسسه‌ها را بر اساس ضوابط نظام تایید صلاحیت ایران ارزیابی و در صورت احراز شرایط، به آن‌ها گواهینامه اعطا کرده و بر عملکرد آن‌ها نظارت کند.
از مسائل مهمی که برای خریداران و واردکنندگان کالا از خارج از کشور بسیار حائز اهمیت است، “عدم اطمینان به طرف مقابل” در هنگام انجام معاملات بین‌المللی و خرید کالاست. در برخی مواقع ممکن است یک بازرگان در مورد پایبندی کشور مبدا به تعهداتش در خصوص کیفیت و کمیت کالا تردید داشته باشد. اما یکی از ابزارهایی که می‌تواند در این راستا کمک ویژه‌ای به خریدار کالا کند و منجر به کسب اعتماد و امنیت خاطر او شود ، “فرآیند بازرسی کالاست” که در این فرآیند، کالای سفارش داده شده قبل از حمل و انتقال به کشور مقصد، مورد بررسی و کنترل قرار می‌گیرد.
به این ترتیب “شرکت‌‌های بازرسی کالا” با استفاده از مکانیزم‌های خاص و با اعمال نظارت و کنترل کمی و کیفی کالای خریداری شده و انطباق آن با استانداردهای ملی و بین‌المللی، موجب رفع مشکلات و کاهش اختلافاتی می‌شوند که ممکن است در آینده بین خریدار و فروشنده رخ دهد. بنابراین باید گفت “بازرسی کالا” یکی از بخش ‌های مهم و اساسی در بازرگانی خارجی به‌شمار می‌آید.
با انجام خدمات بازرسی در کشور مبدا و قبل از حمل، خریدار کالا می‌تواند با انتخاب یک شرکت بازرسی کننده با تجربه و معتبر، شرایطی را به‌وجود آورد که مشکلی ایجاد نشود یا در صورت بروز هرگونه مشکل، مدارک و شواهد کافی برای اثبات چگونگی شرایط کالا قبل از حمل در اختیار داشته باشد.
بر اساس قواعد تجارت بین‌المللی، کالا پیش از ورودبه کشورمقصد نیاز به بازرسی دارد. به‌همین منظور، وارد کننده از شرکت بازرسی درخواست می‌کند تا عملیات لازم در این زمینه را انجام دهد. بازرس با بررسی و اندازه‌گیری کالا گزارش می‌دهد که کالاهای مورد حمل که به کشور منتقل می‌شوند مطابق با اسناد و استانداردهای مربوطه‌ای هستند که از قبل ارائه شده است. بازرسی شامل اندازه‌گیری‌‌ها و تست‌هایی است که برای تایید ویژگی‌های خاص موجود در کالای وارداتی در نظر گرفته می‌شوند.
نتایج معمولاً با الزامات و استانداردهای مشخص برای تعیین این که آیا آیتم‌های موجود در کالا هم‌‌راستا با ویژگی‌های گفته شده از قبل هست یا خیر، در نظر گرفته شده و اغلب با یک روش بازرسی استاندارد در محل برای اطمینان از بررسی سازگاری مقایسه می‌شوند.
به‌طور معمول بازرسی براساس یک برنامه بازرسی و تست مورد توافق انجام می‌شود و
پویایی و سلامت یک جامعه در گرو امنیت غذایی و امنیت غذایی نیز در گرو تولید محصول سالم است. در کشورهای توسعه یافته یکی از ارکان مهم پیشرفت و توسعه یافتگی توجه به سلامت افراد جامعه و امنیت غذایی است.
بازرسی و نمونه برداری از غلات و دانه‌های کشاورزی
غلات و دانه‌های کشاورزی از لحاظ میزان و حجم تولید و جابه‌جایی و تجارت داخلی و جهانی و همچنین از جنبه‌های مرتبط با امنیت غذایی و سلامت جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
یکی از فعالیت‌های تاثیرگذار بر روند “تولید از مزرعه تا سفره” و همچنین عوامل تاثیرگذار بر قیمت اینگونه محصولات از لحاظ کمیت و کیفیت ویژگی‌های هرکدام از آن‌ها، بازرسی و نمونه‌برداری از غلات و دانه‌های کشاورزی است.
تعریف بازرسی غلات و دانه‌های کشاورزی، عبارت است از بررسی شرایط حفظ و نگهداری محصول، شرایط انبارداری و همچنین نبود عوامل مضر از قبیل میزان رطوبت محیط و محصول، حشرات و جانوران موذی در حین نگهداری و کاهش اثر باقیمانده سموم دفع آفات و علف‌های هرز. همچنین نظارت بر بارگیری و تخلیه محموله‌ها که به طرق مختلف (زمینی و دریایی) باید جابه‌جا شوند و همچنین بررسی عوامل محیطی و ثانویه که باعث آلودگی و ضایع شدن و کاهش کیفیت محموله نشوند.
مهمترین بخش بازرسی برای محصولات کشاورزی و غلات، نمونه برداری از محموله مطابق روش‌های استاندارد بین‌المللی است که جهت تهیه یک نمونه معادل نهایی به‌منظور بررسی ویژگی‌های کیفی مطابق استانداردهای مربوطه و تعیین مطابقت نتایج با استانداردهای مرتبط و در بعضی مواقع تعیین ویژگی‌هایی که بر قیمت محموله خریداری شده توسط خریدار از فروشنده تاثیرگذار خواهد بود.
به‌عنوان مثال میزان فلزات سنگین موجود در نمونه برنج از لحاظ استاندارد و از جنبه اثر بر سلامتی انسان از اهمیت به‌سزایی برخوردار است و محموله مورد بازرسی پس از نمونه برداری بر اساس اصول نمونه برداری باید از لحاظ پارامترهای فلزات سنگین از قبیل آرسنیک، سرب و کادمیوم مطابق استاندارد مربوطه باشد.
در خصوص میزان دانه‌های شکسته و چروکیده غلات مانند گندم، جو یا ذرت تا حدود زیادی این آیتم بر قیمت پایه محموله مؤثر خواهد بود.
مراحل بازرسی و نمونه برداری غلات و دانه‌های کشاورزی
*بررسی و تخمین میزان کمیت محموله در انبارها و سیلوها
*نمونه برداری اولیه از انبار یا سیلو برای تعیین کیفیت کلی محموله
*بررسی مخازن کشتی و اسناد مربوط به بارهای قبلی بارگیری شده در کشتی و صدور تأییدیه جهت بارگیری محموله
*نظارت بر ضدعفونی اولیه مخازن کشتی
*نظارت بر بارگیری/ تخلیه محموله
*نمونه‌برداری به‌ازای هر واحد محموله (کیلوگرم / تن / کیسه و … ) در حین بارگیری
*بررسی پارامترهای فیزیکی قابل اندازه‌گیری در محل بارگیری / تخلیه و تعیین میزان آن‌ها
*تهیه نمونه ترکیبی با استفاده از نمونه‌های اولیه برداشته شده از محموله جهت ارسال به آزمایشگاه
*نظارت برضدعفونی ثانویه
* پلمپ / فک پلمپ وسیله حمل محموله (کانتینر / کامیون / کشتی )
همچنین نمونه‌برداری از محموله‌های چند هزار تنی حمل شده توسط کشتی، یکی از پیچیده‌ترین و چالش برانگیزترین نوع بازرسی و نمونه‌برداری در نوع خود است که نیازمند توجه ویژه به تمامی مراحل از جمله حمل محموله از انبار و سیلو به بندر بارگیری ــ تخلیه و نحوه و مکان نمونه‌برداری، نوع وسیله نمونه‌برداری و شرایط مناسب انبارهای کشتی است.
ماهنامه تخصصی نگاشته