برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیاییMSDS (Material Safety Data Sheet)

تمام سازندگان، بازرگانان عمده فروش و توزیع کنندگان مواد شیمیایی بایستی برگ اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی را برای موادی که تولید می کنند یا می فروشند، تهیه کنند. هم چنین کارفرمایان بایستی یک کپی از MSDS مواد شیمیایی خطرناک تهیه و در مکانی که با این مواد سروکار دارند، نگهداری کنند. قبل از کار کردن با هر ماده شیمیایی ابتدا با استفاده از MSDS آن باید با خطرات و نکات ایمنی مربوطه آشنا شد. این برگه شامل موارد زیر است (شکل 1):

• نام و فرمول شیمیایی ماده: در این بخش نام علمی ماده، نام تجاری، نام­های مترادف، وزن مولکولی، فرمول شیمیایی و کلیه اصطلاحات برای شناسایی ماده نظیر کد یا شناسه بین المللی ماده (CAS number) ، نام شرکت، آدرس و شماره تولیدکننده، واردکننده و یا توزیع کننده ذکر می­گردد.
• ترکیب یا اطلاعات مربوط به اجزا سازنده آن و برچسب­گذاری: بر اساس اطلاعات این قسمت کلیه خطرات مربوط به ماده شیمیایی با علائم مختلف شناسایی می­شود. با این حال ذکر تمام جزئیات ترکیبات شیمیایی ضروری نمی­باشد.
• مشخصات شیمیایی و فیزیکی: کلیه داده­های مربوط به خواص فیزیکی و شیمیایی ماده مثل نقطه جوش و ذوب، چگالی، فشار بخار، انحلال پذیری، فراریت، بو، ویسکوزیته، نقطه آتشگیری و ویژگی­های ظاهری در این بخش آورده می­شود.
• آشنایی با خطرات احتمالی: خلاصه ای از مهمترین خطرات ماده برای انسان و محیط زیست، تماس با چشم یا پوست، بلع، استنشاق، حریق و انفجار همچنین مهمترین علائم و عوارض مواجهه با ماده نظیر مسمویت­ها را ذکر می­کند.

شکل 1- برگه اطلاعات ایمنی مواد

• اقدامات اولیه در مواجهه با حریق: داده های مربوط به خطرهای آتشگیری و انفجاری ماده و شرایطی که در آن احتمال انفجار یا شعله ور شدن ماده بیشتر است، روش های مناسب برای خاموش کردن آتش و وسایل حفاظت فردی مناسب به هنگام متصاعد شدن بخارات و گازها در این قسمت قید می­گردد.
• روش های استفاده، نگهداری و جابجایی ماده: مکانیسم نگهداری، شرایط دما، رطوبت و راه­های مناسب حمل و نقل در این بخش مشخص می­شود.
• چگونگی محافظت از بدن در هنگام استفاده از ماده شیمیایی: کلیه اقدامات لازم برای به حداقل رساندن میزان مواجهه افراد با ماده شیمیایی همچنین نوع وسایل حفاظتی فردی لازم و مشخصات آن­ها را توضیح می­دهد.
• اطلاعات سمیت ماده شیمیایی: نوع خطر آفرینی ماده برای انسان از جمله سرطان زایی، خورندگی، سمی بودن، پرتوزایی، حساسیت زایی و… و همچنین راه­های خروج ماده از بدن بعد از تماس، نشانه ها و علائم پزشکی تماس یا ورود ماده شیمیایی به بدن و حتی مراقبت­های پزشکی در این قسمت قید می­شود.
• اطلاعات اکولوژیکی و زیست­محیطی ماده: در این قسمت عمر ماده و چرخه عمل ماده در طبیعت، آلودگی آب، خاک و هوا، میزان تأثیرگذاری ماده با مواد ناسازگار همچنین خطرات تجزیه در محیط زیست ذکر می­گردد.
• سایر اطلاعات شامل اقدامات اولیه اورژانس، اقدامات اولیه در صورت ریختن اتفاقی ماده شیمیایی، روش­های مهار کردن سرایت آن، اصول صحیح معدوم کردن پسماندهای آن و غیره.