آرسنیک در برنج‌های مصرفی کشور

در سال‌های اخیر، اخبار بسیاری درباره‌ی برنج‌های غیربهداشتی یا آلوده در اخبار و رسانه‌ها منتشر، و روشنگری‌های لازم از سوی مسئولین صورت پذیرفت. این موضوع با توجه به ممیزی‌های سختگیرانه‌ی وزارت بهداشت و سازمان ملی استاندارد، در حال حاضر دغدغه و نگرانی‌ها را جامعه برطرف نموده است.

ممیزی واردات برنج در ایران حدود ۳۰ درصد از استانداردهای برنج در دنیا سختگیرانه‌تر است. لیل اصلی این موضوع، مصرف بالای این محصول در ایران است. در میان محصولات غذایی، برنج همراه با گندم و ذرت از زمان‌های قدیم در چندین کشور آسیایی از جمله ایران به عنوان یک منبع غذایی اصلی و منبع اساسی کربوهیدرات در رژیم غذایی بوده و می‌باشد. مصرف برنج در میان مردم ایران به عنوان یک منبع غذایی اصلی و محبوب جهت تأمین انرژی روزانه مشخص شده است. یکی از موارد محتمل آلودگی‌های برنج، آلودگی با فلزات سنگین است که تحت تأیر آلودگی‌های محیطی ازقبیل آلودگی آب، خاک و نزدیکی مزارع برنج به مراکز صنعتی و فاضلاب‌های مربوطه، عناصر سنگین به برنج منتقل شده و در آن تجمع پیدا می­کنند. فلزات سنگین به علت ماندگاری در محیط زیست، تجمع زیستی و سمیت، عامل خطرناکی برای گیاهان، حیوانات و انسان می‌باشند. در بین فلزات سنگین با توجه به نوع کاشت برنج آلودگی به آرسنیک از سایر فلزات بیشتر می‌باشد. امکان تجمع آرسنیک در خاکی که مستعد کاشت برنج است، وجود دارد و این امر مشکل را حادتر می‌سازد.

حد مجاز آرسنیک در برنج بر طبق استاندارد کودکس، mg/Kg 0/2 و بر اساس آرسنیک معدنی می‌باشد. این در حالی است که در ایران حد مجاز آرسنیک کل برای برنج از نظر سازمان غذا و دارو، μg/Kg 120 و از نظر سازمان ملی استاندارد،  μg/Kg 150  قرار داده شده است.

انواع آرسنیک و بررسی سمیت آن

متوسط دوز کشنده که به صورت LD50 نشان داده می‌شود، عبارت است از مقدار معینی از یک سم که اگر روی یک عده از حیوانات آزمایشگاهی مورد مصرف قرار گیرد، به‌طور متوسط ۵۰ درصد آنان را از بین می‌برد.دهرچه مقدار LD50 بزرگتر باشد، سمیت ماده کمتر است. میزان سمیت آرسنیت mg/kg 20-10 در حالی که سمیت دی متیل آرسنیک اسید  mg/kg 2600-700 می‌باشد. لذا باتوجه به این که میزان سمیت آرسنیک آلی خیلی ناچیز است، می‌توان از آن صرف نظر نمود. در کدکس، حد مجاز بر اساس آرسنیک معدنی محاسبه و تعیین شده است.